1. Якія приклады можна навеснічаць для даданай часткі ў галоўнай частцы?
2. Якія засобы сінтаксічнай сувязі выкарыстоўваюцца для частак складаназалежнага сказа?
3. Які знак прыпынку павінен быць паміж часткамі складаназалежнага сказа?
4. Якія тыпы падпарадкавання ўжываюцца ў складаназалежных сказах з некалькімі даданымі часткамі? Прадстаўце прыклады для кожнага тыпу падпарадкавання.
5. У чым адрозніваецца складаназалежны сказ з сузалежным аднародным і неаднародным сказам?
Пошаговый ответ:
1. Даданая частка ў галоўнай частцы можа быць навеснічаная прыкладамі, якія апісваюць, характарызуюць альбо дапаўняюць галоўную частку. Напрыклад:
— Белыя, пухкія хмары плывуць праз неба.
— Маленькая, усміхнутая дзяўчынка гуляе ў парку.
2. Для сувязі частак у складаназалежным сказе часта выкарыстоўваюцца наступныя засобы сінтаксічнай сувязі:
— Злучальнікі: як, што, каб, хоць, і інш.
— Абсталоўкі: у выніку, таму што, так як, калі, хатабы, але і інш.
— Разнастайныя сувязнікі: так, такім чынам, так што, так што.
3. Між часткамі складаназалежнага сказа павінен быць выкарыстаны знак прыпынку — запятая. Запятая ставіцца пасля кожнай даданай часткі, каб адмежаваць яе ад галоўнай часткі і ад астатніх даданых частак.
4. У складаназалежных сказах з некалькімі даданымі часткамі можна выніць наступныя тыпы падпарадкавання:
— Падпарадкаванне за дапамогай злучальнікаў: Птушкі пачалі спяваць (галоўная частка), калі сонейка ўзыйшла (даданая частка), і восень прышла (даданая частка).
— Падпарадкаванне абсталоўкай: Суседзі захоцелі пабудаваць новы дом (галоўная частка), у выніку стала адрэзнівацца будаўніцтва (даданая частка), таму што будаўніцтва ў гэтым раёне стала актыўным (даданая частка).
5. Адрозненне складаназалежнага сказа з прычастваю ў ролі даданай часткі і складаназалежнага сказа з абсталоўкай палічыць наступным:
— У складаназалежным сказе з прычастваю ў ролі даданай часткі прычастка апісвае асаблівасці, стан або прычыны, звязаныя з галоўнай часткай. Напрыклад: Сялянін, прыходзячы з полу ўсярэдзіне, прынёс торбу ціхаціні да хаты.
— У складаназалежным сказе з абсталоўкай, абсталоўка выкарыстоўваецца для апісання ўмоваў, часу, прычын альбо якасцей, звязаных з галоўнай часткай. Напрыклад: Яна заснула, спыніўшыся на дрэвах, якія стаялі на вуліцы.